Video
23/03/2014 09:23:44
Xhihadi ėshtė tė arsimojmė fėmijėt tanė. Tė rinjtė u pėrdorėn
Ambasadori i paqes sheiku Dr. Fares Al-Salma Al-Tayy flet me Artur Nurėn. ''Jam i trishtuar shumė pėr kėtė qė ka ndodhur me tė rinjtė shqiptarė sepse ėshtė abuzuar me disa prej tyre, duke keqpėrdorur termin xhihad nė Siri''
TIRANE - Sheikh Dr. Fares Al-Salma Al-Tayy, Ambasador i Paqes, e njėkohėsisht edhe pėrfaqėsues i disa organizatave siriane. Ai tregon shkakun e konfliktit nė Siri dhe ka dhėnė njė mesazh pėr shqiptarėt qė kanė shkuar nė Siri pėr tė luftuar nė emėr tė Islamit. Ai ka shpjeguar edhe roli qė ka feja Islame nė konfliktin sirian qė ėshtė nė vazhdim.
Ėshtė interesante tė prezantohesh sot kur e gjithė bota flet pėr luftėn nė Siri njė ambasador paqeje sirian ! Apo jo ?
Sheiku: Tė falėnderoj pėr kėtė personifikim tėndin mbi mua dhe falėnderoj Zotin qė mė ka dhėnė kėtė mundėsi nė kėtė kohė tė vėshtirė qė tė sjell zėrin e vėrtetė tė popullit sirian nėpėr botė. Ne tė gjithė vėllezėrit tanė nė tė gjithė tokėn tone dhe kėtu e kam fjalėn pėr tė gjithė njerėzit.
Cilės fe i pėrkisni ju personalisht ? E dimė qė shumica nė Siri janė Myslimanė, ka shumė pak Kristianė, por ka dhe ndarje midis fesh ?
Sheiku: Unė pėrfaqėsoj nė kėtė post qė kam tė gjithė popullin tim, qofshin ata tė ēdo krahu fetar. Unė jam krenar pėr kėtė gjė sepse unė njėkohėsisht pėrfaqėsoj dhe Kristianėt e Sirisė. Po kėshtu edhe Myslimanėt, po kėshtu edhe njė fe e veēantė nė Siri qė quhet Duruz. Pėrfaqėsoj edhe shumė parti opozitare tė cilat janė paqėsore nė kėtė konflikt dhe i gjithė ky pėrfaqėsim pėrmblidhet vetėm te njė gjė, tek paqja. Po kėshtu, pėrfaqėsoj edhe vėllezėrit tanė Kurd qė jetojnė nė Siri, sepse unė i kam kėta dajallarė nga nėna ime. Jam krenar edhe pėr kėtė popullsi tė madhe qė ndodhet nė Siri, qė janė Kurdėt. Punoj me pėrkushtim deri sa tė arrijė qėllimin tim, qė tė kthehet paqja dhe siguria nė vendin tim.
Ėshtė interesante qė njė sirian nga Tirana flet me mesazhe paqeje. Ndėrkohė qė kemi shqiptarė, qė duke u mbėshtetur edhe te besimi Islam nė njė interpretim tė caktuar, shkojnė pėr tė pėrdorur dhunėn nė Siri. Ēfarė mund tė themi pėr xhihadin nė raport edhe me Shqipėrinė, por edhe si filozofi ?
Sheiku: Jam i trishtuar shumė pėr kėtė qė ka ndodhur me tė rinjtė shqiptarė sepse ėshtė abuzuar me disa prej tyre, duke keqpėrdorur termin xhihad nė Siri. Nė tė vėrtetė kjo fjalė
, mund tė thuhet shumė thjesht, nuk ka xhihad nė Siri dhe shpresoj qė vėllezėrit tanė nė Shqipėri ta dinė se xhihadi ėshtė tė kujdesemi dhe arsimojmė fėmijėt tanė, tė kujdesemi pėr sigurinė dhe tė ardhmen e tyre, duke e mbushur tė ardhmen e fėmijėve tanė me paqe, tė sigurojmė tė ardhmen e tyre qoftė materiale dhe shpirtėrore. Duhet qė tė bėjnė xhihad duke luftuar injorancėn, sėmundjet qė na kanė goditur ne si njerėzim, duke afruar njerėzit me njėri-tjetrin qofshin kėta popuj apo fise, pra tė bėjmė xhihad duke shpėrndarė dashurinė dhe tė mirėn nėpėr njerėz.
Pėr sa i pėrket Sirisė, nuk ka lidhje me kėtė xhihad qė flitet nė Shqipėri. Siria ėshtė toka e civilizimeve. Por flasim pėr njė civilizim qė ėshtė i vjetėr mė shumė se 7 mijė vjet. Ėshtė njė vend tek i cili mė sė pari njerėzimi filloi tė shkruante. Ajo ėshtė njė tokė qė ėshtė e dashur pėr tė gjithė profetėt e Zotit, dhe kjo ėshtė tokė qė tė gjithė profetėt erdhėn dhe sollėn librat, mesazhet e tyre.
Ajo qė po ndodh sot nė Siri ėshtė njė grindje midis vėllezėrve tė mi sirianė. Shkaqet janė tė shumta. Njė prej shkaqeve ėshtė se kush do tė qeverisė atė vend, po kėshtu shkak ėshtė edhe lufta ekonomike qė i bėhet Sirisė. Fatkeqėsisht prej shumė shteteve ėshtė kėrkuar prej tyre qė mos tė sjelli luftė, por tė sjellin siguri dhe paqe nė vendin tonė dhe mos tė investojnė nė vrasje dhe shkatėrrimin e vendit.
E vėrteta e jetės tonė ėshtė, globi tokėsor ėshtė shtėpia jonė e shtrenjtė dhe e vetme. Shtetet janė thjesht ato dhomat e shtėpisė tonė. Kur ndodh problem nė ndonjė dhomė, po kėshtu ai problem qė ėshtė te njė dhomė e veēantė do sjellė njė lloj negativizmi tek dhomat e tjera. Po kėshtu, pėr ēdo njeri i cili ėshtė i menēur dhe ēdo njeri qė me tė vėrtetė beson te Zoti nė rrugėn apo mėnyrėn e tij si beson, e ka pėr detyrė qė ta ruajė kėtė shtėpi tė pėrbashkėt qė ėshtė globi tokėsor dhe ta ruajė dhe me atė qė jeton brenda nė tė, qofshim ne njerėzit apo dhe kafshėt qė na ka dhuruar Zoti.
Kjo ėshtė shkurtimisht se ēfarė ndodh sot nė Siri, dhe po kėshtu siē mė vjen keq qė po humbim jetė tė popullit tonė atje, mė vjen keq edhe humbjen e jetėve tė tė rinjve nga Shqipėria. Duhet ta dimė se prej fesė tonė, tė vrasėsh veten ėshtė e ndaluar. Sepse Zoti i gjithėsisė, kur na krijoi ne njerėzit, na bėri pjesėn mė tė mirė tė tij. Dhe nėse ne jemi pjesa mė e mirė e tij, asnjė prej nesh nuk ka tė drejtė tė cenojė jetėt e tė tjerėve ose tė vrasė edhe veten e tij, sepse ne jemi tė tė njėjtit lloj.
Zoti ėshtė ai qė e ka caktuar kur do jetosh, sa do jetosh dhe kur do largohesh prej kėsaj bote. Nėse jemi me tė vėrtetė myslimanė, kjo do tė thotė qė jemi tė dorėzuar tek caktimi i Zotit. Pėr kėtė jemi tė detyruar qė tė ruajmė paqen dhe sigurinė pėr tė gjithė popujt e botės dhe duhet tė pėrpiqemi qė sa mė shumė tė ndėrtojmė ura bashkėpunimi me njėri-tjetrin. Duhet tė pėrpiqemi tė gjejmė se ku i kemi ato qė na bashkojnė dhe na afrojnė me njėri-tjetrin. Duhet qė ti ruajmė dhe ti sigurojmė sa mė shumė kėto ura. Unė them se ky ėshtė Islami nė tė cilin ne jemi mėsuar nė vendin tonė.
Nė fakt dua tju them Sheikut qė para dy javėsh kam pasur Drejtorin e Mesazhit Islam tė Komunitetit Mysliman nė Shqipėri, i cili interpretoi qė Islami ėshtė paqe dhe nė emėr tė paqes nuk mund tė vritet. Kush shpėton njė jetė, shpėton njė gjithėsi ?
Sheiku: Ti e fillon komunikimin tėnd me njeriun me paqe. Dhe e lut Zotin qė ta mėshirojė atė qė ke pėrballė dhe ti shtojė tė mirat atij. E si mundet qė ti njėkohėsisht ti japėsh Selam atij qė ke pėrballė dhe njėkohėsisht dhe ta vrasėsh? Dhe pėr kėtė unė i lutem atyre qė mė dėgjojnė sot qė ta kuptojnė mirė kėtė tė vėrtetė, se Zoti ka pėrmendur nė Kuran qė na ka krijuar popuj dhe fise, qė tė njihemi me njėri-tjetrin, qė tė jetojmė me njėri-tjetrin, qė tė shtojmė racėn tonė dhe tė shtojmė tė mirat e jetės nėpėr botė. Ky ėshtė Islami qė na kanė mėsuar, me tė cilin jetojmė dhe ky Islami qė ne besojmė.
Ka njė simbolikė domethėnėse fakti qė flitet ketu tek ne ne Tirane
, vjen njė ambasador paqeje i organizatave tė ndryshme fetare dhe politike Sirian dhe flet pėr paqen ne Siri ku ajo mungon! Cili ėshtė misioni juaj nė Tiranė I nderuar Sheik ?
Sheiku: Nė fakt unė dėgjova me anė tė mediave se nė Shqipėri ėshtė abuzuar me disa prej tė rinjve shqiptarė kane shkuar pėr xhihad nė Siri. Nuk ėshtė humbės nėna dhe babai i tij, por ėshtė humbės gjithė njerėzimi pėr ato jetė. Sepse ēdo njeri ka tė mirat e tij qė pėrfiton vetė ai, po kėshtu pėrfitojmė dhe ne prej njėri-tjetrit. Unė ju siguroj juve prej popullit sirian. Do tė vizitojė ēdo vend nė tė cilin janė derguar nė vendin tonė edhe fėmijė edhe tė rinj.
Ajo qė unė po shikoj nė Shqipėri ėshtė njė popull me tė vėrtetė pėr tu nderuar, po shikoj se traditat pothuajse i kemi tė pėrbashkėta. Me tė vėrtetė po i ndjej kėto tradita dhe mė duket vetja sikur jam nė Siri. Me tė vėrtetė jam tepėr i gėzuar qė gjendem nė kėtė vend. Shpresoj qė tė rinjtė e kėtij vendi tė edukohen qė tė ruajnė kėto tradita tė bukura. Duhet tė shikojmė se ēfarė po ndodh nė kėtė vend. Po ndodh qė nė kėtė vend po ndėrtohet, ka siguri, po shtohet dija dhe duhet qė ne ta pėrmirėsojmė veten tonė kėto gjėra, sepse ajo qė kemi ne sot ėshtė trashėgimia qė na kanė lėnė tė parėt tanė. Jemi tė detyruar qė ta sigurojmė kėtė pasuri qė na kanė lėnė tė parėt sepse ēdo gjė e cila prishet apo dėmtohet, atėherė do detyrojmė brezat qė vijnė pas nesh qė tė ndėrtojnė pėr sė dyti atė qė ne kemi shkatėrruar.
Mbi Kuran apo dhe mbi Bibėl ka interpretime tė ndryshme. Nė rastin konkret, sa interpretime kemi tė Kuranit ?
Sheiku: Gjuha arabe ėshtė gjuhė e pasur me sinonime. Fjalėn mund ta pėrkthesh nė disa rrugė. Duhet qė ēdo njeri sidomos vėllezėrit qė janė nė Islam, qė besojnė nė Zot, po kėshtu dhe njerėzit e feve tė tjera qė besojnė nė librat hyjnorė dhe ata qė besojnė te tė gjithė profetėt, duhet qė tė pėrkthehet Kurani nė atė nė formė nė tė cilėn ai ka ardhur qė ti bėjė mirė njerėzimit. Qėllimi i Kuranit ėshtė dashuria dhe harmonia midis njerėzve. Erdhi qė tė na shtojė neve dijen, kuptimin pėr jetėn, tė mirėn. Ne nė Islam mėsojmė se erdhi ky libėr pėr ti plotėsuar urdhėresat hyjnore. Dhe Kurani ėshtė ai i cili konsiston nė ruajtjen e jetės sė njeriut. Po kėshtu, jo vetėm kaq por edhe nė jetėn e kafshėve dhe nė natyrėn qė na ka falur Zoti. Mua mė trishton ai person i cili pėrkthen ajetet e Kuranit nė atė mėnyrė tė cilėn ai shfrytėzon interesat e tij duke pėrkthyer ajetet e Kuranit. Duhet tė jesh tepėr i sigurtė se nė Kuran nuk ka asnjė ajet apo fjalė Zoti qė thotė vrit.
Duke ju referuar harmonisė sė feve nė Shqipėri por dhe mė gjerė, si e gjykoni kėtė harmoni fetare Shqiptare ?
Sheiku: Me atė qė unė di pėr Shqipėrinė, nuk ndryshon shumė nga Siria. Tė jesh i sigurtė se xhamitė tona janė tė ndėrtuara krah pėr krah me kisha. Unė si njeri myslimanė Sunit, kam njė vėllazėri tė ngushtė me vėllezėrit tanė sirianė qė mund tė jenė katolikė apo ortodoks. Dashurinė qė kemi pėr njėri-tjetrin nuk mund ta pėrkthejmė nė asnjė lloj gjuhe. Pėr kėtė, dua qė prej popullit shqiptar ta forcojnė kėtė rrugė qė kanė, harmoninė qė kanė dhe ne e falenderojmė Zotin qė gjithsecili prej nesh beson nė Zot, sepse ne nuk mund ta plotėsojmė besimin tonė deri sa tė duam ata tė cilėt i thonė vetes Kristianė apo Hebrenj. Sepse, ne nė anėn njerėzore dhe fetare nuk na lejohet qė tė shqetėsojmė personat e tjerė, qoftė me njė kėrkesė apo me njė pyetje.
Do doja njė interpretim tė konfliktit nė Siri brenda kombėsisė, etnive tė kombit sirian, interpretim nė mesazh paqeje ?
Sheiku: E vėrteta nė Siri ėshtė se disa prej vėllezėrve tė mi, disa pėr interesa materiale qė duan bashkėpunim, mirėkuptim apo paqe nė Siri filluan me kėtė program, por fatkeqėsisht hynė duar tė huaja midis nesh dhe shumė prej atyre qė mund ti quash biznesmenė tė fuqishėm erdhėn dhe i mbėshtetėn kėto duar tė huaja. Nė vend qė tė na dhuronin trėndafila dhe ushqim pėr ne, na dhanė armė pėr tė vrarė njėri tjetrin. Dhe filluan kėto probleme nė kėtė rrugė. Nė fillim njerėzit dolėn nė protesta. Qė nė fillime, ka patur pėrplasje. Unė nuk e shfajėsoj qeverinė time, por e vėrteta duhet thėnė ashtu si ėshtė.
Pra, nuk ėshtė konflikt fetar ?
Sheiku: Problemi te ne ėshtė se nuk ka pasur asnjė problem fetar nė Siri. Lufta nė Siri nuk ėshtė luftė fetare. Ėshtė luftė ekonomike. Siria ka qenė njė vend tepėr i dashur pėr turistėt nga e gjithė bota. Nė vitin 2010 na kanė vizituar 21 milionė turistė, sepse trashėgojmė njė trashėgimi tė civilizimit tė hershėm. Shpresoj qė tė gjithė, burrat e moēėm nė moshė janė ata tė cilėt janė gjėja mė e shtrenjtė pėr ne. Gratė janė trėndafilat e shoqėrisė tonė dhe shkaku i ekzistencės tonė. Fėmijėt janė e ardhmja jonė, sepse ne duhet ti mėsojmė fėmijėt tanė dhe ti qartėsojmė rrugėn ku duhet tė ecin. Dhe duhet qė ti mėsojmė njė lloj lufte tjetrit, luftėn me paqe, me dashuri, me mirėsi dhe respektimin ndaj tjetrit duke marrė parasysh dallimin midis nesh , pamjeve tona, gjuhėve tona, feve tona. Dhe nėse ne do tė ecim nė kėtė rrugė unė jam i sigurt qė kėta njerėz quhen besimtarė tė Zotit. Kjo ėshtė ajo qė unė ju kėshilloj qė ta ruajmė.